უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ პირველად გაამხილა შეერთებულ შტატებთან შეთანხმებული 20-პუნქტიანი „სამშვიდობო გეგმის“ შინაარსი. მან გეგმა 23 დეკემბერს ჟურნალისტებთან შეხვედრისას გაახმოვანა.

ამჟამად განხილვის პროცესშია სამშვიდობო გეგმის პროექტი — პოლიტიკური დოკუმენტი უკრაინას, აშშ-ს, ევროპასა და რუსეთს შორის. ზელენსკის თქმით, გეგმის 20 პუნქტი შეიცავს მითითებებს სხვა პოტენციურ დოკუმენტებზე.

სამშვიდობო გეგმის გარდა, არსებობს შემდეგი დოკუმენტები:

◾სამმხრივი დოკუმენტი უსაფრთხოების გარანტიების შესახებ - უკრაინა, აშშ და ევროპა;

◾ორმხრივი დოკუმენტი - უკრაინის უსაფრთხოების გარანტიები შეერთებული შტატების მხრიდან;

◾უკრაინის კეთილდღეობის გზამკვლევი - დოკუმენტი აღდგენისა და ეკონომიკური განვითარების შესახებ, შემუშავებული შეერთებულ შტატებთან ერთად, რომელიც შეიცავს განვითარების ხედვას 2040 წლამდე.

უკრაინის სამშვიდობო გეგმა მოიცავს:

1) უკრაინის სუვერენიტეტის დადასტურება;

2) რუსეთსა და უკრაინას შორის უპირობო თავდაუსხმელობის შესახებ შეთანხმება. შეხების ხაზის გასწვრივ შეიქმნება მონიტორინგის მექანიზმი;

3) უკრაინა მიიღებს უსაფრთხოების ძლიერ გარანტიებს;

4) მშვიდობიან პერიოდში უკრაინის შეიარაღებული ძალების რაოდენობა 800 ათასი ადამიანის დონეზეა;

5) აშშ, ნატო და ევროპა უკრაინას უსაფრთხოების გარანტიებს მისცემს მე-5 მუხლის შესაბამისად. თუ რუსეთი უკრაინაში შეიჭრება, მას სამხედრო პასუხი და განახლებული სანქციები მოჰყვება. თუ უკრაინა რუსეთში შეიჭრება, ან პროვოკაციის გარეშე ცეცხლს გახსნის რუსეთის ტერიტორიაზე, უსაფრთხოების გარანტიები გაუქმდება. თუ რუსეთი უკრაინას ცეცხლს გაუხსნის, უსაფრთხოების გარანტიები ამოქმედდება. ასევე, იყო დამატება გარანტიებისთვის აშშ-სთვის კომპენსაციის გადახდასთან დაკავშირებით, თუმცა ის ახლა ამოღებულია. ამ შეთანხმებით ორმხრივი უსაფრთხოების გარანტიები არ არის გამორიცხული. კერძოდ, „მსურველთა კოალიციის“ ქვეყნებს შეუძლიათ, შეუერთდნენ უსაფრთხოების გარანტიებს;

6) რუსეთი ევროპისა და უკრაინის მიმართ თავდაუსხმელობის პოლიტიკას ყველა საჭირო კანონში განამტკიცებს;

7) უკრაინა ევროკავშირის წევრი გარკვეულ კონკრეტულ დროში გახდება და ევროპულ ბაზარზე მოკლევადიან პრივილეგირებულ წვდომას მიიღებს. ევროკავშირის წევრობა უკრაინის უსაფრთხოების გარანტიების ნაწილია; უკრაინას სურს გაწევრიანების თარიღის დადგენა;

8) უკრაინისთვის გლობალური განვითარების მყარი პაკეტი, რომელიც ცალკე საინვესტიციო შეთანხმებაში იქნება განსაზღვრული, კერძოდ, მოიცავს: ინვესტიციებისთვის განკუთვნილ განვითარების ფონდს, გაზის ინფრასტრუქტურის განვითარებას, ტერიტორიულ რეკონსტრუქციას და სასარგებლო წიაღისეულისა და ბუნებრივი რესურსების მოპოვებას;

9) აღდგენის საკითხების მოსაგვარებლად რამდენიმე ფონდი შეიქმნება. მიზანი 800 მილიარდი დოლარის მოზიდვაა;

10) ამ შეთანხმების შემდეგ უკრაინა დააჩქარებს შეერთებულ შტატებთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების დადების პროცესს. ამერიკის პოზიციაა, რომ ისინი განიხილავენ თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას უკრაინასთან და თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას რუსეთთან;

11) უკრაინის არაბირთვული სტატუსი;

12) ზაპოროჟიეს ატომური ელექტროსადგური. ამ საკითხზე კომპრომისი ვერ იქნა მიღწეული. აშშ უკრაინას, აშშ-სა და რუსეთს შორის ერთობლივ მართვას სთავაზობს - სამივე მხარე დივიდენდებს მიიღებს. აშშ სთავაზობს „33%/33%/33%-იან“ გაყოფას, მთავარი მენეჯერები კი ამერიკელები იქნებიან.

უკრაინის კომპრომისული წინადადება: ზაპოროჟიეს ატომურ ელექტროსადგურს აშშ და უკრაინა ერთობლივად მართავენ 50/50 თანაფარდობით. თუმცა გამომუშავებული ელექტროენერგიის 50% უკრაინას გადაეცემა, ხოლო დარჩენილი 50%-ის განაწილებას აშშ დამოუკიდებლად განსაზღვრავს. გარდა ამისა, ზაპოროჟიეს ატომური ელექტროსადგური, ენერგოდარი და კახოვკას ჰიდროელექტროსადგური დემილიტარიზებული უნდა იყოს;

13) უკრაინა და რუსეთი იღებენ ვალდებულებას, განახორციელონ საგანმანათლებლო პროგრამები სკოლებსა და მთელ საზოგადოებაში, რომლებიც ხელს შეუწყობს სხვადასხვა კულტურის გაგებასა და ტოლერანტობას და აღმოფხვრის რასიზმს და ცრურწმენებს. უკრაინა განახორციელებს ევროკავშირის წესებს რელიგიური ტოლერანტობისა და უმცირესობათა ენების დაცვის შესახებ;

14) ტერიტორიები. ყველაზე რთული პუნქტი. შემოთავაზებული იყო შემდეგი: დონეცკის, ლუგანსკის, ზაპოროჟიესა და ხერსონის ოლქებში, ამ შეთანხმების თარიღის მდგომარეობით, ჯარების განლაგების ხაზი არის დე ფაქტო აღიარებული შეხების ხაზი. ამ შეთანხმების ძალაში შესასვლელად რუსეთის ფედერაციამ უნდა გაიყვანოს თავისი ჯარები დნეპროპეტროვსკის, ნიკოლაევის, სუმისა და ხარკოვის ოლქებიდან;

უკრაინის პოზიცია. როგორც ზელენსკიმ განმარტა, რუსეთი დონეცკის ოლქიდან უკრაინის გასვლას ითხოვს, აშშ კი კომპრომისს - თავისუფალ ეკონომიკურ ზონას სთავაზობს. თუ შეთანხმება არ იქნება „იქ დარჩენაზე, სადაც ვართ“, მაშინ თავისუფალი ეკონომიკური ზონის მიღება მხოლოდ რეფერენდუმით შეიძლება.

ზელენსკიმ აღნიშნა, რომ აშშ რეფერენდუმის ჩატარებას ითხოვს, თუმცა, მისი თქმით, მთელი დოკუმენტი უნდა დაისვას კენჭისყრაზე და არა მხოლოდ ერთი საკითხი. რეფერენდუმს მინიმუმ 60 დღე სჭირდება. უკრაინას კი 60 დღის განმავლობაში რეალური ცეცხლის შეწყვეტა სჭირდება.

15) სამომავლო ტერიტორიულ გარიგებებზე შეთანხმების შემდეგ როგორც რუსეთის ფედერაცია, ასევე უკრაინა იღებენ ვალდებულებას, რომ არ შეცვალონ ეს შეთანხმებები ძალის გამოყენებით;

16) რუსეთი ხელს არ შეუშლის უკრაინას დნეპრისა და შავი ზღვის კომერციული მიზნებისთვის გამოყენებაში. გაფორმდება ცალკე საზღვაო შეთანხმება და წვდომის შეთანხმება, რომელიც მოიცავს ნავიგაციისა და ტრანსპორტის თავისუფლებას. ამ შეთანხმების ფარგლებში, Kinburn Spit-ი დემილიტარიზებული იქნება;

17) შეიქმნება ჰუმანიტარული კომიტეტი გადაუჭრელი საკითხების მოსაგვარებლად. ეს მოიცავს სამხედრო ტყვეების გაცვლას, მშვიდობიანი მოსახლეობის, მათ შორის ბავშვებისა და პოლიტიკური პატიმრების დაბრუნებას, ასევე კონფლიქტის მსხვერპლთა პრობლემებისა და ტანჯვის მოგვარებას;

18) უკრაინამ შეთანხმების ხელმოწერის შემდეგ რაც შეიძლება მალე უნდა ჩაატაროს არჩევნები;

19) ეს შეთანხმება იურიდიულად სავალდებულო იქნება. მის შესრულებას ტრამპის თავმჯდომარეობით შექმნილი მშვიდობის საბჭო გააკონტროლებს და უზრუნველყოფს. დარღვევებისთვის სანქციები დაწესდება;

20) როგორც კი ყველა მხარე დათანხმდება ამ შეთანხმებას, სრული ცეცხლის შეწყვეტა დაუყოვნებლივ ამოქმედდება.

ასევე, მოსალოდნელია, რომ უკრაინა შეთანხმებას რატიფიკაციისთვის პარლამენტს წარუდგენს და/ან დასამტკიცებლად საყოველთაო რეფერენდუმს ჩაატარებს. შესაძლოა, უკრაინამ რეფერენდუმთან ერთად არჩევნების ჩატარების გადაწყვეტილება მიიღოს.

შეთანხმება ძალაში შევა მას შემდეგ, რაც ორივე მხარე შეასრულებს თავის ვალდებულებებს. უსაფრთხოების გარანტიები ძალაში შევა მხოლოდ შეთანხმების სრული რატიფიკაციის, ან რეფერენდუმით მისი დამტკიცების შემდეგ.