2019 წელს უკრაინამ კონსტიტუციაში ცვლილებები შეიტანა, რათა ნატოსა და ევროკავშირში სრულუფლებიანი წევრობისკენ სტრატეგიული კურსი დაესახა. თუმცა, უკრაინის ალიანსში გაწევრიანება ეჭვქვეშ დგას, რადგან ნატოს წევრი სახელმწიფოები რუსეთთან პირდაპირ კონფრონტაციას ერიდება, რაც კიევს უსაფრთხოების ალტერნატიული გარანტიების განხილვას აიძულებს.

„ბლუმბერგი“ აქვეყნებს ინფორმაციას იმის შესახებ, თუ რა უსაფრთხოების გარანტიებს შეიძლება დაეყრდნოს უკრაინას, თუ ის ნატოში ან ევროკავშირში ვერ გაწევრიანდება. ჟურნალისტებმა აღნიშნეს, რომ არსებობს რამდენიმე ვარიანტი, რამაც, შესაძლოა, ქვეყანა რუსეთის ახალი თავდასხმისგან დაიცვას.

უკრაინის დაცვა ნატოს მე-5 მუხლის შესაბამისად, მაგრამ ალიანსში წევრობის გარეშე

სააგენტომ გაიხსენა, რომ ნატოში გაწევრიანებისთვის უკრაინამ ალიანსის ყველა წევრი სახელმწიფოს მხარდაჭერა უნდა მოიპოვოს. თუმცა, უნგრეთი და სლოვაკეთი, რომლებსაც რუსეთთან შედარებით მეგობრული ურთიერთობები აქვთ, უკრაინის წევრობას ეწინააღმდეგებიან. უფრო მეტიც, რუსეთის ფედერაციაც არ უჭერს მხარს უკრაინის ნატოში გაწევრიანებას, რაც კიდევ ერთ დაბრკოლებას წარმოადგენს.

2025 წლის დასაწყისში იტალიის პრემიერ-მინისტრმა ჯორჯია მელონიმ, შესთავაზა უკრაინისთვის ნატოს მე-5 მუხლის მსგავსი დაცვის უზრუნველყოფა, მაგრამ ქვეყნის ალიანსში რეალურად გაწევრიანების გარეშე. ჟურნალისტებმა განმარტეს, რომ ნატოს დამფუძნებელ ხელშეკრულებაში შეტანილი კოლექტიური თავდაცვის ვალდებულება ითვალისწინებს, რომ ალიანსის ერთ წევრზე შეიარაღებული თავდასხმა უნდა ჩაითვალოს ყველაზე თავდასხმად. ასეთ შემთხვევაში, სხვა ქვეყნებს მოეთხოვებათ თავიანთი მოკავშირის დახმარება, როგორც ინდივიდუალურად, ასევე, სხვებთან ერთად.

წყაროებმა ჟურნალისტებს განუცხადეს, რომ მელონის გეგმაა, რომ უკრაინის ნატოში გაწევრიანების საკითხი აღარ განიხილებოდეს, რაც რუსეთის ერთ-ერთ მოთხოვნას დააკმაყოფილებდა. ამის ნაცვლად, შემოთავაზებულია ალიანსის წევრი სახელმწიფოების კოლექტიური დახმარების მექანიზმი.

ამ წინადადების თანახმად, სახელმწიფოები, რომლებმაც ადრე დადეს ორმხრივი შეთანხმებები უკრაინასთან, სწრაფად კოორდინაციას გაუწევენ და  მიიღებენ შესაბამის ზომებს რუსეთის მხრიდან ახალი თავდასხმის შემთხვევაში. ისინი 24 საათის განმავლობაში მიიღებენ გადაწყვეტილებას უკრაინისთვის დახმარების გაწევის შესახებ.

მოკავშირეთა დახმარება შეიძლება მოიცავდეს სწრაფ და მდგრად თავდაცვის მხარდაჭერას, უკრაინის შეიარაღებული ძალების გაძლიერებას, ეკონომიკურ დახმარებას და რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესებას.

ორმხრივი თავდაცვის შეთანხმებები

უკრაინის თავდაცვის კიდევ ერთი ვარიანტი შეიძლება იყოს სხვა ქვეყნებთან ორმხრივი თავდაცვის შესახებ შეთანხმებების დადება. უპირატესობა ის არის, რომ კიევს შეუძლია ასეთი შეთანხმებების დადება ნატოს წევრ სახელმწიფოებთან, მაგრამ არა მთელი ალიანსის ეგიდით.

სააგენტო მიიჩნევს, რომ ამერიკის სამხედრო და ფინანსური გავლენის გათვალისწინებით, შეერთებულ შტატებთან ურთიერთდაცვის შესახებ შეთანხმება ყველაზე ეფექტური იქნება. თუმცა, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აშშ-ის ამჟამინდელი პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი ამას დაუშვებს.

ჟურნალისტებმა გაიხსენეს, რომ აშშ-მ ასეთი შეთანხმება იაპონიასთან 1951 წელს დადო. ხელშეკრულება აშშ-ს აძლევს უფლებას, სამხედრო ძალები განათავსოს იაპონიის ტერიტორიაზე თავდასხმის შემთხვევაში ქვეყნის დაცვის დაპირების სანაცვლოდ.

სამშვიდობოების გაგზავნა

2025 წლის დასაწყისში საფრანგეთმა და გაერთიანებულმა სამეფომ ინიციატივა გამოთქვეს „მსურველთა კოალიციის“ ჩამოყალიბების შესახებ. მასში შედიოდნენ ქვეყნები, რომლებიც მზად იყვნენ მონაწილეობა მიეღოთ უკრაინის ტერიტორიაზე მრავალეროვნული „უსაფრთხოების ძალების“ შექმნის მისიაში.

სააგენტომ გაიხსენა, რომ „მსურველთა კოალიციაში“ უკვე დაახლოებით 30 ქვეყანაა გაერთიანებული. „უსაფრთხოების ძალები“ ​​უკრაინაში საომარი მოქმედებების შეწყვეტის შემდეგ სამშვიდობო ფუნქციებს შეასრულებენ, ასევე, ხელს შეუწყობენ რეკონსტრუქციას და ეკონომიკური აქტივობის აღდგენას.

ჟურნალისტებმა დასძინეს, რომ „მსურველთა კოალიციის“ წევრებმა აშშ-ის ადმინისტრაციას თავიანთი გეგმების შესახებ აცნობეს. თუმცა, ტრამპმა გამორიცხა აშშ-ის სახმელეთო ჯარების გაგზავნა, თუმცა ღიად დატოვა საჰაერო მხარდაჭერის გაწევის შესაძლებლობა.

ამავდროულად, უკრაინის მოკავშირეები აპირებენ მნიშვნელოვნად გააძლიერონ უკრაინის შეიარაღებული ძალები, ასევე, გაზარდონ იარაღის მიწოდება, რათა კიევმა შეძლოს თავის დაცვა. კერძოდ, ევროკომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა ამ სტრატეგიას „უკრაინის ფოლადის ზღარბად გადაქცევა“ უწოდა.

შესაძლო პრობლემები

სააგენტომ აღნიშნა, რომ რუსეთი შესაძლოა არ დაეთანხმოს უკრაინის უსაფრთხოების გარანტიების ასეთ ვარიანტებსაც კი, რაც გაართულებს სამშვიდობო მოლაპარაკებებს. ტრამპსა და რუსეთის ლიდერ ვლადიმერ პუტინს შორის 15 აგვისტოს ალასკაში გამართული სამიტის შემდეგ, ამერიკელმა ოფიციალურმა პირებმა განაცხადეს, რომ კრემლის ლიდერი დათანხმდა, რომ უკრაინას შეეძლო მიეღო უსაფრთხოების გარანტიები ნატოს მე-5 მუხლის მსგავსი, თუმცა, მოსკოვმა ეს ჯერ საჯაროდ არ დაადასტურა.

გარდა ამისა, რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა განაცხადა, რომ მოსკოვი ეწინააღმდეგება ნატოს ჯარების ყოფნას უკრაინის ტერიტორიაზე. გარდა ამისა, სააგენტომ გაიხსენა, რომ 2022 წელს კრემლმა მოითხოვა უსაფრთხოების გარანტიები, რომლებიც გარანტ სახელმწიფოებს, მათ შორის რუსეთსა და ჩინეთს, თავდასხმის შემთხვევაში უკრაინისთვის დახმარების ვეტოს დადების უფლებას მისცემდა.

ასევე, ჯერჯერობით გაურკვეველია, ვინ გაიღებს უკრაინისთვის უსაფრთხოების გარანტიებთან დაკავშირებულ ხარჯებს. შესაძლოა, ზოგიერთ ქვეყანას არ სურს დაფინანსების გამოყოფა.

ჟურნალისტებმა ხაზი გაუსვეს კიდევ ერთ სერიოზულ დაბრკოლებას - ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების არარსებობას, რომელიც, სულ მცირე, დროებით მაინც დაარეგულირებდა ფრონტის ხაზს უკრაინელ და რუს ჯარებს შორის. სააგენტომ შეაჯამა, რომ უკრაინის უსაფრთხოების გარანტიების საკითხი კვლავ ღიად რჩება და განხილვას საჭიროებს.